جوان آنلاین: سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن در اصل سلاح خاموش پکن در نبرد برتون وودز و مقابله با هژمون دلار است. یوآن دیجیتال برای ایران فقط ابزار پرداخت نیست؛ دروازه‌ای به سوی اقتصاد جهانی پسادلار است که نه تنها تحول در تجارت خارجی، بلکه توسعه زیرساختی کشور در راستای ابتکار راه ابریشم چین و اتصال آن به غرب را به دنبال دارد. این سامانه، فرصتی تاریخی است که در صورت استفاده هوشمندانه می‌تواند مسیر تجارت خارجی، سیاست ارزی و حتی موقعیت ژئو‌اقتصادی ایران را برای دهه‌های آینده دگرگون سازد.
با اوج‌گیری دعوا‌های تجاری پکن و واشینگتن، هر کدام در حال ایجاد راهبرد‌های جدید در مقابله با دیگری هستند و پس از افزایش تعرفه واردات کالا‌های چینی به امریکا، علاوه بر مقابله به مثل چین در حوزه تعرفه‌های گمرکی، چین از سلاح جدیدی رونمایی کرده که کل هژمون غرب را با چالش روبه‌رو خواهد کرد. سلاح راهبردی و تاکتیکی چین علیه امریکا، سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن دیجیتال است. یوآن دیجیتال و سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن در اصل سلاح خاموش پکن در نبرد برتون وودز و مقابله با هژمون دلار است.
بانک خلق چین (PBOC) به‌طور ناگهانی اعلام کرده است که سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن دیجیتال (Renminbi Digital) اکنون به‌طور کامل به ۱۰ کشور عضو آسه‌آن و شش کشور غرب آسیا متصل شده است. به جز فراز و نشیب‌های این موضوع برای تجارت جهانی و تحول در حوزه تجارت بین‌الملل و ضربه جدی به رژیم تحریم‌های امریکا علیه کشور‌های مستقل دنیا، این سامانه راهبردی برای ایران از فرصت‌های بی‌نظیری برخوردار است. یکی از جدی‌ترین مشکلات حوزه تجارت خارجی ایران، وابستگی به درهم و نبود نقشه تجاری در حوزه تطابق واردات کشور از خریداران کالا‌های ایرانی بوده که در نتیجه وابستگی به تراستی‌ها را نیز ایجاد کرده است.
حال این سلاح راهبردی و تاکتیکی، یعنی سامانه تسویه برون‌مرزی یوآن دیجیتال نقش بسیار مهمی در تحول تجارت خارجی کشور‌های تحت تحریمی مانند ایران بازی خواهد کرد که علاوه بر توسعه تجارت خارجی، هزینه‌های مرتبط با تجارت خارجی ایران را نیز شدیداً کاهش خواهد داد و فرصتی بی‌نظیر پیش‌روی تجار ایرانی برای همکاری با ۲۰۰ کشور دنیا فراهم خواهد کرد که سازوکار تسویه تجارت صورت گرفته به صورت کامل با یوآن دیجیتال انجام خواهد گرفت و ایران دوباره به پیام‌رسان بین‌المللی جدیدی در جهت تجارت با دنیا وصل خواهد شد. در واقع این اقدام، بازتعریف نظم مالی جهانی و چالشی مستقیم برای هژمونی دلار امریکا به شمار می‌رود.
این رویداد را می‌توان نقطه آغاز نظم مالی جدید جنوب جهانی دانست. براساس این تحول، حدود ۳۸ درصد از کل تجارت جهانی از این پس قادر خواهد بود بدون عبور از سامانه سوئیفت و بدون نیاز به دلار امریکا انجام شود. اهمیت این اقدام در آن است که چین توانسته شبکه پرداخت دیجیتال خود را به بیش از ۲۰۰ کشور گسترش دهد و در عمل، ساختار جدیدی از همکاری پولی و بانکی را در سطح جهانی پایه‌گذاری کند. چنین شبکه‌ای که تسویه ارزی را در بستری امن، دیجیتال و غیرقابل تحریم انجام می‌دهد، به کشور‌های آسیایی، آفریقایی و غرب آسیا این امکان را می‌دهد که بدون نظارت خزانه‌داری امریکا، تجارت متقابل خود را انجام دهند. در واقع، یوآن دیجیتال به‌سرعت در حال تبدیل شدن به ارز مشترک غیرغربی در تجارت جهانی است و این تحولی بنیادین در روابط اقتصادی میان کشور‌های جنوب جهانی محسوب می‌شود.
بنابراین اعلام بانک خلق چین مبنی بر اتصال کامل سامانه تسویه برون‌مرزی مبتنی بر یوآن دیجیتال به کشور‌های آسه‌آن و غرب آسیا، نقطه عطفی در نظام مالی بین‌المللی به شمار می‌آید. این تحول که اکنون بیش از ۲۰۰کشور را دربر گرفته است، به معنای شکل‌گیری یک شبکه مالی چندقطبی مستقل از دلار و سوئیفت است. برای ایران که سال‌هاست از نظام مالی غرب کنار گذاشته شده، این رخداد می‌تواند راهی برای بازگشت به مدار تجارت جهانی، کاهش وابستگی به درهم و حذف واسطه‌های پرهزینه در مبادلات خارجی باشد.
پایان تراستی‌ها و وابستگی به درهم با اتصال ایران به سلاح راهبردی چین و یوآن دیجیتال
ارسلان محمدی، کارشناس اقتصادی در گفتوگو با «جوان»، با اشاره به اهمیت اجرای سامانه برون‌مرزی تسویه آنی یوآن و اتصال ایران به آن در جهت تسهیل تجارت خارجی خود گفت: برای ایران که بیش از یک دهه است از سامانه سوئیفت حذف شده و مبادلات ارزی خود را از طریق تراستی‌ها و شبکه‌های واسطه‌ای پرهزینه انجام می‌دهد، این تحول یک گشایش بزرگ است. تاکنون بخش زیادی از تجارت خارجی ایران به واسطه وابستگی به شبکه‌های مالی امارات و به‌ویژه ارز درهم با هزینه و تأخیر انجام می‌شد. اکنون با اتصال بیش از ۲۰۰ کشور به سامانه تسویه یوآن دیجیتال، شرایطی فراهم شده تا ایران نیز در صورت اقدام فوری بانک مرکزی به این زیرساخت بپیوندد و تسویه تجارت خارجی خود را خارج از مسیر دلار و یورو انجام دهد. این اتفاق نه تنها هزینه مبادله را کاهش می‌دهد، بلکه امکان تجارت مستقیم با شرکای سنتی مانند چین، هند، روسیه، عمان، اندونزی و مالزی را نیز فراهم می‌کند. از همه مهم‌تر، با این تغییر، وابستگی تاریخی ایران به درهم و تراستی‌های واسطه از بین می‌رود و کشور می‌تواند مبادلات خود را در بستر رسمی، دیجیتال و شفاف انجام دهد. در واقع، برای نخستین بار در دهه‌های اخیر، ایران می‌تواند بدون دغدغه تحریم به شبکه جهانی تجارت بازگردد.
وی در ادامه افزود: در مدل فعلی تجارت خارجی ایران، انتقال پول از طریق واسطه‌های متعدد در کشور‌های ثالث انجام می‌شد و گاه تا هفته‌ها طول می‌کشید. هر تراکنش بین‌المللی برای شرکت‌های ایرانی با کارمزدی بالا و ریسک ضبط وجوه همراه است، اما یوآن دیجیتال بر پایه فناوری بلاک‌چین طراحی شده و پرداخت‌ها را در چند ثانیه و بدون واسطه بانکی انجام می‌دهد. این سیستم علاوه بر کاهش شدید هزینه تسویه، امکان ردیابی هوشمند تراکنش‌ها و اطمینان از صحت مبادلات را فراهم می‌کند. از این رو، صادرکنندگان ایرانی می‌توانند سریع‌تر به منابع مالی دسترسی پیدا کنند و بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز بدون نیاز به مجوز‌های پیچیده بانکی، وارد تجارت بین‌المللی شوند. همچنین، شفافیت ذاتی یوآن دیجیتال باعث می‌شود فرآیند‌های پرداخت در صادرات و واردات ایران از مسیر‌های رسمی انجام شود و در نتیجه، زمینه فساد، دلالی ارزی و قاچاق کاهش یابد. با این تحول، اقتصاد ایران می‌تواند در مسیر اقتصاد دیجیتال جهانی قرار گیرد و بخش قابل‌توجهی از ناکارآمدی‌های ساختاری تجارت خارجی اصلاح شود.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه یوآن دیجیتال، بازوی مالی طرح کمربند و جاده است، افزود: یوآن دیجیتال ابزار راهبردی چین برای اجرای طرح کمربند و جاده است. این طرح که به منزله احیای جاده ابریشم در ابعاد مدرن تلقی می‌شود، شامل شبکه‌ای از مسیر‌های حمل‌ونقل، بنادر، خطوط انرژی و ارتباطات است که شرق آسیا را به غرب آسیا، آفریقا و اروپا متصل می‌کند. ایران در نقطه اتصال این شبکه قرار دارد و نقش طبیعی دروازه میان شرق و غرب را ایفا می‌کند. در صورت پیوستن ایران به سامانه تسویه یوآن دیجیتال، تمامی پروژه‌های زیرساختی و سرمایه‌گذاری مرتبط با کمربند و جاده می‌تواند با تأمین مالی مستقیم از چین و شرکای آسیایی انجام شود، بدون آنکه نیازی به انتقال پول از مجاری دلاری یا بانکی غرب باشد. پروژه‌هایی مانند راه‌آهن شلمچه– بصره، توسعه بندر چابهار، اتصال خطوط ریلی شرق به غرب و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، در چنین ساختاری قابلیت اجرا و تسریع پیدا می‌کنند. در واقع، ایران با پیوستن به این نظام تسویه جدید، نه‌فقط در تجارت کالا، بلکه در سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و ترانزیتی نیز وارد مرحله‌ای تازه از همکاری‌های منطقه‌ای خواهد شد.
وی افزود: یکی از نقاط قوت نظام تسویه یوآن دیجیتال، قابلیت انجام تسویه‌های چندجانبه و شبکه‌ای میان کشورها ست. در این ساختار، ایران می‌تواند کالایی را به یکی از اعضای سامانه صادر کند و در مقابل از کشور دیگری واردات انجام دهد، بدون آنکه نیاز به دلار به عنوان ارز واسطه وجود داشته باشد. این ویژگی، نظام جدیدی از روابط پولی را ایجاد می‌کند که بر مبنای اعتماد متقابل و توازن تجارت واقعی شکل می‌گیرد. چنین رویکردی، بنیان یک نظم اقتصادی چندقطبی میان کشور‌های جنوب جهانی را تقویت می‌کند و به کاهش نفوذ دلار در معاملات منطقه‌ای منجر می‌شود. از منظر راهبردی، ایران می‌تواند با همکاری چین، روسیه، هند و کشور‌های اسلامی، هسته‌ای از نظام پرداخت دیجیتال جنوب جهانی را پایه‌گذاری کند. این اقدام نه‌تنها تحریم‌های مالی غرب را بی‌اثر می‌سازد، بلکه موقعیت ایران را از کشوری تحریم‌پذیر به عضوی فعال از معماری مالی جدید آسیا و خاورمیانه ارتقا می‌دهد. با تحقق این چشم‌انداز، دلار دیگر معیار اصلی مبادلات در منطقه نخواهد بود و کشورها می‌توانند بر پایه ارز‌های ملی دیجیتال خود با یکدیگر تجارت کنند.
محمدی در پایان گفت: در شرایطی که جهان با سرعت در حال حرکت به سمت نظام‌های تسویه دیجیتال غیرغربی است، هر تأخیر در تصمیم‌گیری می‌تواند برای ایران هزینه‌ساز باشد. اکنون که بانک خلق چین شبکه پرداخت خود را به بیش از ۲۰۰ کشور گسترش داده، اتصال سریع بانک مرکزی ایران به این سامانه به معنای بازگشت ایران به زنجیره تجارت جهانی است. این اقدام می‌تواند هزینه‌های ارزی را به شدت کاهش دهد، زمان تسویه را کوتاه کند، تجارت ایران با شرق و خاورمیانه را گسترش دهد و از همه مهم‌تر، تحریم‌های بانکی غرب را عملاً بی‌اثر سازد. اگر سیاستگذاران اقتصادی کشور با درک اهمیت راهبردی این تحول، برنامه‌ای جامع برای هماهنگی ریال دیجیتال با یوآن دیجیتال تدوین کنند، ایران می‌تواند از یک بازیگر محدود شده در نظام مالی غربی، به یکی از ستون‌های مالی جنوب جهانی تبدیل شود. یوآن دیجیتال برای ایران فقط ابزار پرداخت نیست؛ دروازه‌ای به سوی اقتصاد جهانی پسادلار است که نه تنها تحول در تجارت خارجی بلکه توسعه زیرساختی کشور در راستای ابتکار راه ابریشم چین و اتصال آن به غرب را به دنبال دارد. این سامانه، فرصتی تاریخی است که در صورت استفاده هوشمندانه، می‌تواند مسیر تجارت خارجی، سیاست ارزی و حتی موقعیت ژئو‌اقتصادی ایران را برای دهه‌های آینده دگرگون سازد.
